Chúng ta hãy cùng nhau đoàn kết, hợp tác để sông Mê Công mãi là dòng chảy của hoà bình, là kết nối sinh tồn, bền vững, thịnh vượng, đến muôn đời các quốc gia, người dân trong khu vực.

Đây là nhận xét của ông Trương Hồng Tiến, Phó Chánh Văn phòng Thường trực Ủy ban sông Mê Công Việt Nam về tiến độ triển khai tham vấn vùng và quốc gia cho Dự án thủy điện Sa-na-kham. Điều này đã được Ủy hội sông Mê Công quốc tế tiên liệu ngay từ khi bắt đầu triển khai quá trình tham vấn.

Quá trình Tham vấn vùng cho Dự án thủy điện Sa-na-kham của Lào đã được tiến hành từ cuối tháng 7 năm 2020 theo quy định của Thủ tục Thông báo, Tham vấn trước và Thỏa thuận của Ủy hội sông Mê Công quốc tế. Trước đó, Ủy hội sông Mê Công quốc tế đã tiến hành tham vấn vùng cho một loạt các dự án thủy điện của Lào dự kiến xây dựng trên dòng chính sông Mê Công. Theo kế hoạch, Ban thư ký Uỷ hội sẽ phối hợp với các quốc gia thành viên Ủy hội tổ chức các hoạt động tham vấn cấp vùng và quốc gia dựa trên thông báo của Lào về Dự án thủy điện Sa-na-kham và các đánh giá kỹ thuật của các chuyên gia quốc tế và khu vực. Thời gian cho quá trình tham vấn này sẽ kéo dài ít nhất trong 6 tháng, và sau đó Ủy ban Liên hợp Ủy hội sẽ tổ chức một Phiên họp đặc biệt nhằm xem xét kết quả của các vòng tham vấn quốc gia và vùng, và thông báo chính thức ý kiến của các quốc gia. Phiên họp này dự kiến sẽ được tổ chức vào cuối tháng 5 năm 2021.

Trong thời gian vừa qua, hầu hết các quốc gia thành viên của Ủy hội đều không thể triển khai các hoạt động tham vấn theo kế hoạch. Nguyên nhân chính dẫn tới sự chậm chễ này là do diễn biến ngày càng phức tạp của tình hình dịch bệnh Covid-19 ở trong vùng, bên cạnh việc Lào gặp cũng nhiều khó khăn trong cung cấp đủ tài liệu cho quá trình tham vấn và cũng do tình hình dịch bệnh.

Bản đồ vị trí các công trình thủy điện dòng chính ở Hạ lưu vực sông Mê Công

Cho tới nay, Ban thư ký Uỷ hội sông Mê Công quốc tế mới hoàn thành Dự thảo Báo cáo đánh giá kỹ thuật về Dự án thủy điện Sa-na-kham và tổ chức được một Diễn đàn tham vấn vùng vào ngày 24 tháng 11 năm 2020 theo hình thức trực tuyến nhằm cung cấp thông tin về Dự án thủy điện Sa-na-kham và Kế hoạch tham vấn và góp ý cho Dự thảo Báo cáo đánh giá kỹ thuật của Ban Thư ký Ủy hội.

Ở cấp quốc gia, Campuchia mới triển khai được một vòng tham vấn vào tháng 10 tháng 2020. Tuy nhiên, do sự bùng phát trở lại của dịch bệnh Covid-19 ở nước này, đầu tháng 3 năm 2021 Campuchia đã thông báo cho Ban Thư ký Ủy hội về việc Campuchia không thể tiếp tục triển khai các hoạt động tham vấn quốc gia, cũng như sẽ không thể tham gia bất kỳ sự kiện tham vấn vùng nào do Ủy hội sông Mê Công quốc tế tổ chức. Tại Thái Lan, tới thời điểm hiện nay, vẫn chưa có bất kỳ hoạt động tham vấn quốc gia nào được triển khai. Ngoài nguyên nhân khách quan do tình hình dịch bệnh Covid-19, Thái Lan còn yêu cầu Lào và Chủ đầu tư tiến hành đánh giá kỹ lưỡng các tác động tiêu cực tại chỗ và tác động xuyên biên giới (cả tác động trực tiếp và gián tiếp) của công trình thủy điện Sa-na-kham tới cộng đồng dân cư ở cả thượng lưu và hạ lưu công trình, đặc biệt là tác động tới phần lãnh thổ của Thái Lan.

Tại Việt Nam, trong bối cảnh diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19 ở trong nước cũng như tình hình khó khăn trong triển khai tham vấn vùng và tham vấn quốc gia tại Campuchia và Thái Lan, Ủy ban sông Mê Công Việt Nam đã cung cấp các tài liệu liên quan đến Dự án thủy điện Sa-na-kham, bao gồm cả kế hoạch tham vấn và Dự thảo Báo cáo đánh giá kỹ thuật của Dự án do Ban Thư ký Ủy hội chuẩn bị cho các Bộ, ngành và địa phương có liên quan ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long và Tây Nguyên, và các bên liên quan khác. Đồng thời, Ủy ban sông Mê Công Việt Nam đã tổ chức các cuộc họp Nhóm công tác quốc gia bao gồm các cán bộ kỹ thuật đến từ các Bộ, ngành liên quan, các chuyên gia và các nhà khoa học có kinh nghiệm trong các lĩnh vực thủy văn, thủy lực, phù sa bùn cát, chất lượng nước, sinh thái, thủy sản, giao thông thủy, kinh tế – xã hội, an toàn đập để giúp đánh giá các tài liệu Dự án do Lào nộp và góp ý cho Báo cáo đánh giá kỹ thuật của Ban Thư ký Ủy hội về Dự án thủy điện Sa-na-kham.

“Với tình hình dịch bệnh Covid-19 trong khu vực vẫn diễn biến hết sức phức tạp và tiến độ thực hiện tham vấn bị đình trệ như hiện nay, quá trình tham vấn cho Dự án thủy điện Sa-na-kham này chắc chắn không thể kết thúc theo kế hoạch vào cuối tháng 5 năm 2021, mà phải xem xét kéo dài thêm. Việt Nam sẽ phối hợp với các chuyên gia quốc tế tập trung xem xét kết quả đánh giá các tác động xuyên biên giới và lũy tích của công trình thủy điện Sa-na-kham và các công trình thủy điện dòng chính khác về hạ du, bao gồm vùng Đồng bằng sông Cửu Long”, ông Tiến cho biết thêm.

Thông tin liên hệ Văn phòng Thường trực Ủy ban sông Mê Công Việt Nam, số 23 Hàng Tre, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Điện thoại: 024-38255596, Fax: 024-38256929, Email: vnmc@monre.gov.vn.